Berberine vs. Ozempic & metformine: wat je moet weten
Wat is berberine en waarvoor wordt het gebruikt?
Berberine is een stof die van nature voorkomt in verschillende planten, waaronder zuurbes, goudsbloem en berberis. De stof wordt tegenwoordig met behulp van allerhande scheikundige procedures geïsoleerd uit deze planten en in "zuivere" vorm verkocht in capsules of tabletten. Dit zijn geen geneesmiddelen, en officieel trouwens ook geen plantenbereidingen meer. Dit zijn voedingssupplementen met "andere stoffen" dan nutriënten of planten, zoals creatine, melatonine of cafeïne (een categorie van producten die in onze ogen niets meer met voeding te maken hebben en onder de regels van geneesmiddelen zou moeten vallen ...).
Berberine is een stof die van nature voorkomt in verschillende planten, zoals in Berberis Aristata.
In Azië worden planten met berberine al honderden jaren gebruikt tegen onder meer diarree. Tegenwoordig is berberine populair omdat het goed zou zijn voor de bloedsuikerspiegel, cholesterol en bloeddruk. En omdat het een “natuurlijke vorm van Ozempic” zou zijn en je er van zou afvallen.
Is Berberine een natuurlijke vorm van Ozempic?
Ozempic is al een poosje op de markt als diabetesmedicijn. Het regelt de bloedsuikerspiegel en het remt ook de eetlust. Dit middel is momenteel erg populair als vermageringsmiddel.
Lees meer over Ozempic en semaglutide
Op sociale media stellen influencers berberine voor als “natuurlijke Ozempic”. Nochtans heeft dit middel niets te maken met Ozempic.
Het actieve bestanddeel van Ozempic is semaglutide. Deze stof heeft een heel ander werkingsmechanisme dan berberine.
Semaglutide bootst in je lichaam de werking na van het darmhormoon GLP-1, of glucagon-like peptide-1. Proeven met ratten en muizen suggereren dat berberine een invloed uitoefent op de bloedsuikerspiegel door een enzym genaamd “adenosine monophosphate-activated protein kinase” (AMPK) te activeren. Daarnaast zorgt het er misschien ook voor dat je lichaam meer GLP-1 produceert. Over het werkingsmechanisme van berberine zijn er nog veel vraagtekens.
De vergelijking tussen berberine en Ozempic slaat op niets.
Is berberine een natuurlijke vorm van metformine?
Dat hoor je ook soms, maar ook deze vergelijking slaat op niets.
Metformine is een geneesmiddel om diabetes type 2 mee te behandelen. Het is voor veel patiënten met type 2-diabetes de beste “eerste keuze” qua medicijnen als leefstijlaanpassingen alleen niet volstaan.
Berberine is ook geen natuurlijke vorm van metformine.
Metformine heeft niets met berberine te maken. Dit geneesmiddel is wél geïnspireerd op de werking van de Franse lelie (Galega officinalis). Deze medicinale plant is van nature rijk aan “guanidine”, een molecule die de bloedsuikerspiegel doet dalen en waar metformine een afgeleide van is.
Is berberine écht een wondermiddel?
Als we sommige websites en influencers op sociale media mogen geloven, lijkt berberine wel een wondermiddel tegen vanalles en nog wat. Hoe geloofwaardig zijn de claims?
Helpt berberine om af te vallen?
Is berberine slikken nuttig om te vermageren? Ondanks de getuigenissen op sociale media, is het wetenschappelijk niet bewezen dat berberine enig nut heeft op het vlak van gewichtscontrole.
Sommige mensen beweren dat berberine helpt om af te vallen, maar dat is wetenschappelijk niet bewezen.
Om mensen te overtuigen dat berberine wél helpt om af te vallen, verwijzen sommige mensen op sociale media graag naar deze overzichtsstudie van 2020. Daarin namen onderzoekers de resultaten van twaalf studies onder de loep. Proefpersonen werden in die studies één tot vier maanden opgevolgd. Ze vielen, met een dosis van 300 mg tot 1500 mg berberine per dag, gemiddeld een tweetal kilogram meer af dan met een placebo (neppil).
Uit dit onderzoek kun je weliswaar niets concluderen. De geïncludeerde studies waren telkens zeer kleinschalig en niet specifiek opgezet om het effect van berberine op lichaamsgewicht te meten. De studie-opzet en de resultaten waren in de verschillende studies zeer uiteenlopend. In de meeste studies was er bovendien sprake van een hoog risico op “bias” (vertekende resultaten) door problemen met de onderzoeksopzet. Zo waren de onderzoekers niet altijd voldoende “geblindeerd” (ze konden mogelijk raden wie de berberine dan wel de placebo kreeg).
Berberine om diabetes en een te hoge cholesterol te behandelen: feit of fictie?
Wat zijn de bijwerkingen en risico's van berberine?
Veel mensen geloven dat "natuurlijke" supplementen over het algemeen veiliger zijn dan "onnatuurlijke" of synthetisch vervaardigde medicijnen. Dat klopt niet. Er zijn genoeg voorbeelden van “natuurlijke” stoffen waar je ziek van kunt worden.
Geneesmiddelen worden strenger getest dan voedingssupplementen vooraleer ze op de markt verschijnen. En de veiligheid van medicijnen wordt nadien beter opgevolgd.
Voedingssupplementen met berberine zijn bovendien niet altijd zo “natuurlijk” dan je misschien denkt. Om berberine als geïsoleerde stof uit planten te extraheren, worden allerhande scheikundige procedures gebruikt. Berberine wordt tegenwoordig soms ook synthetisch vervaardigd.
Bekende bijwerkingen van berberine
In klinische studies wordt berberine over het algemeen goed verdragen. Veelvoorkomende nevenwerkingen zijn diarree, buikpijn, constipatie, flatulentie en misselijkheid. Je kunt ook last krijgen van een lage bloeddruk en een te lage bloedsuikerspiegel.
Berberine en levertoxiciteit
Er zijn vooralsnog geen aanwijzingen dat inname van berberine schadelijk zou zijn voor de lever.
Te weinig gegevens over de veiligheid van berberine
Bovenstaande wil echter niet zeggen dat berberine slikken veilig is.
Het Franse voedselveiligheidsagentschap ANSES trok onlangs aan de alarmbel omdat er te weinig toxicologische data zijn die de veiligheid van berberine in supplementen onderbouwen. Het Europese voedselagentschap (EFSA) maakt momenteel werk van een evaluatie van de risico's. Die zou tegen mei 2025 zijn afgerond.
Een dosis van 400 mg per dag heeft bij mensen al zeker "farmacologische effecten" op onder meer hart en bloedvaten, het zenuwstelsel en het metabolisme, aldus het ANSES. Dan zet het allerhande chemische processen in gang. Dat kan gewenste, maar ook ongewenste gevolgen (nevenwerkingen) hebben. Het agentschap sluit niet uit dat een lagere dosis ook farmacologische effecten teweegbrengt.
Voor wie zijn berberine-supplementen zeker niet geschikt?
Berberine-supplementen zijn zeker niet geschikt voor zwangere vrouwen, omdat ze vroegtijdige weeën zouden kunnen uitlokken (vastgesteld bij proefdieren). Ook vrouwen die borstvoeding geven, diabetici, mensen met hart- en vaatziekten en andere kwetsbare groepen gebruiken ze beter niet.
Berberine en interacties met medicijnen: wat je moet weten
Mensen die medicijnen nemen, moeten ook opletten. Berberine kan namelijk de werking beïnvloeden van verschillende geneesmiddelen.
Zo lijkt Cyclosporine (afweerremmer) minder snel te worden afgebroken als je berberine slikt. Daardoor heeft dit middel meer effect en kun je last krijgen van meer bijwerkingen.
Een ander voorbeeld: Losartan (bloeddrukverlager). Dit geneesmiddel lijkt minder goed te werken als je berberine slikt.
Zo zijn er nog voorbeelden.
Ons advies: geen aanrader
Ons advies: gezien de vele vraagtekens over de veiligheid en het gebrek aan goed uitgevoerde studies die het nut van berberine slikken aantonen, zouden wij géén berberine-supplementen kopen ...
Als je toch een supplement overweegt, moet je weten dat berberine in zijn natuurlijke vorm zeer slecht wordt opgenomen in de darmen. Wetenschappers onderzoeken momenteel of het mogelijk is om die opname te verbeteren, bijvoorbeeld door “nanopartikels” (ultrakleine deeltjes van een stof) toe te voegen.
In tegenstelling tot wat je misschien denkt, zijn voedingssupplementen ultraverwerkte voedingsmiddelen die allerlei additieven bevatten. Sommige additieven vormen geen gezondheidsrisico, maar andere worden afgeraden. Dit is bijvoorbeeld het geval met siliciumdioxide en siliciumzouten, die tot de additieven behoren die nanodeeltjes kunnen bevatten. Verschillende "in vitro" studies suggereren dat siliciumdioxide nanodeeltjes schadelijk kunnen zijn voor darmcellen.