Alternatieven voor koemelk: zijn plantaardige drankmixen gezonder?

Voedingswaarde van plantaardige alternatieven voor melk

Dankzij het hoge eiwit- en calciumgehalte, de aanwezigheid van veel vitamines (waaronder A, B2, B12 en D), het lage natriumgehalte en de afwezigheid van toegevoegde suikers, wordt melk als een zeer kwaliteitsvol voedingsmiddel beschouwd.  

Toch blijven er steeds nieuwe alternatieven voor koemelk bijkomen: kokosnoot, soja, haver, hazelnoot, rijst en amandel zijn allemaal plantaardige alternatieven die nu verkrijgbaar zijn. Steeds meer consumenten kiezen ervoor om melk gedeeltelijk of volledig te vervangen in hun voeding. Terwijl sommigen ervoor kiezen wegens gezondheidsredenen (intolerantie), maken anderen de overstap om ecologische of ideologische redenen, of nog omdat deze dranken als gezonder worden bestempeld.

Terwijl dit soort dranken oorspronkelijk werd ontwikkeld op basis van slechts één van deze plantaardige alternatieven, brengen fabrikanten nu dranken uit die twee of drie van deze ingrediënten combineren. Maar bieden die ook een betere voedingswaarde? Helaas is het antwoord nee.

Analyse van 19 dranken op basis van plantaardige melkvervangers

Onze experts analyseerden 19 dranken die uit twee of drie melkvervangers bestaan. Terwijl de resultaten voor sommige matig zijn, zijn die voor andere meer dan teleurstellend. 

Kokos-rijst

De samenstelling van dranken in de categorie kokos-rijst varieert per merk, afhankelijk van het aanwezige percentage kokos en rijst. Gemiddeld bevatten ze evenveel verzadigde vetzuren als halfvolle melk (door de aanwezigheid van kokos). Ze bevatten meer koolhydraten en totale suikers (van nature aanwezig) en weinig eiwitten. De helft van de geanalyseerde kokos-rijstmixen bevatte ook stabilisatoren.

Deze dranken zijn praktisch gezien niet interessanter dan dranken die alleen op basis van kokos of rijst zijn gemaakt. Ze zijn ook geen goede vervanger voor koemelk.

Kokos-amandel

Terwijl slechts één van de twee geanalyseerde dranken toegevoegde suikers bevatte, bevatten beide dranken aroma's en verdikkingsmiddelen of stabilisatoren. Vergeleken met een glas halfvolle melk bevatten ze meer vetten, maar minder eiwitten. Ze zijn dus ook geen goede vervanger.

Haver-amandel

Geen van de twee dranken op basis van haver en amandelen bevatte toegevoegde suikers, maar wel stabilisatoren en toegevoegde vezels. Hun voedingssamenstelling varieert afhankelijk van het percentage haver en amandel.

Positief is dat deze dranken minder verzadigde vetzuren bevatten dan koemelk en veel vezels (het hoogste gehalte van alle soorten vervangers). Door hun lage eiwitgehalte zijn ze echter geen goed alternatief.

Kokos–haver

Deze drank verrast ons, want hij combineert de nadelen van kokosnoot en haver. Hij bevat meer verzadigde vetzuren, meer koolhydraten en meer totale suikers. Aan de andere kant is er geen spoor van eiwitten of vezels. 

Andere alternatieven beschikbaar

Er bestaan andere combinaties, maar helaas is geen enkele een volwaardige kwaliteitsvervanger voor koemelk. 

Verschillende bevatten meer vetten dan melk (spelt-amandel, rijst-hazelnoot, spelt-rijst-hazelnoot), terwijl andere eiwitten missen (kokos-rijst-soja).

De drank op basis van haver en zeewier (Lithothamnium calcareum) voldoet zelfs niet aan de huidige wetgeving. Het zeewier wordt toegevoegd om het calciumgehalte te verhogen zonder additieven te moeten gebruiken. De Europese Commissie heeft aangegeven dat het gebruik van lithothamnion (al dan niet gecertificeerd biologisch) om biologische producten aan te vullen met calcium niet is toegestaan.

Conclusie

Uiteindelijk valt de analyse van deze verschillende plantaardige melkvervangers tegen. Geen enkele van de producten springt er (positief) uit. In het beste geval slagen ze er niet in om de tekortkomingen van de klassieke versies te compenseren. Erger nog, sommige van deze drankjes verergeren de tekortkomingen van elke component in plaats van de voordelen ervan te combineren.

Tot slot krijgen de meeste melkvervangers het label “biologisch”. Deze biologische versies mogen echter wettelijk niet worden verrijkt met vitaminen en mineralen. Als je ze toch drinkt, zul je er dus aan moeten denken om deze micronutriënten (vooral calcium) elders te halen.