Test Aankoop hekelt gebrek aan transparantie bij aankoop coronavaccins

Europese Commissie onderhandelt contracten

Europa onderhandelt over de aankoop van vaccins voor alle lidstaten. Dit is uiteraard een positief iets, want met grotere orders is het mogelijk om voordeligere voorwaarden en prijzen te verkrijgen. Deze contracten bepalen onder meer het bedrag dat Europa als initiële investering op tafel moet leggen, evenals andere voorwaarden, zoals bijvoorbeeld de aangerekende prijs of de aansprakelijkheid. Zodra een contract is gesloten, heeft elke lidstaat vijf werkdagen de tijd om te beslissen of hij het al dan niet ondertekent. Zo heeft België de contracten van AstraZeneca, Johnson&Johnson, BioNTech/Pfizer, Curevac en Moderna al onderschreven.

Grote verschillen in aangekondigde prijzen

Het is een goed bewaard geheim hoeveel we uiteindelijk zullen moeten betalen voor de vaccins. De afgelopen maanden zijn er verschillende aankondigingen en prijsberekeningen in omloop geweest, variërend van ongeveer € 6 voor het vaccin van Oxford University/AstraZeneca tot € 42 à € 62 voor het Moderna-vaccin. Terwijl sommige bedrijven hun vaccin tegen kostprijs willen aanbieden, zijn andere bedrijven duidelijk op winst gericht. Alleen voor het vaccin Oxford University/AstraZeneca onthulde minister De Block een richtprijs aan het parlement. Maar hoe lang blijft deze prijs gehandhaafd? Zijn er afspraken gemaakt over latere prijszetting? Deze vragen blijven onbeantwoord, aldus Test Aankoop.

"We mogen niet vergeten dat de kandidaat-vaccins allemaal, in verschillende mate, mede met publieke middelen werden ontwikkeld", zegt Simon November, woordvoerder van Test Aankoop. "Zo werd het vaccin van AstraZeneca ontwikkeld aan de universiteit van Oxford, hebben de vaccins van BioNTech/Pfizer en Curevac zware subsidies gekregen in Duitsland, dat van Johnson&Johnson in de Verenigde Staten en werd het vaccin van Moderna bijna integraal gefinancierd door de Amerikaanse belastingbetaler.  Waarom zouden de belastingbetalers twee keer moeten betalen? ", klinkt het bij Test Aankoop.

Overheden staan borg voor mogelijke toekomstige neveneffecten

De contracten bepalen ook wie de rekening betaalt als er een probleem is met het vaccin eenmaal het op de markt verkrijgbaar is. Uit een uitgelekte nota blijkt dat de overheid, onder druk van de farmaceutische bedrijven, bereid is te betalen voor de kosten van eventuele claims voor ernstige neveneffecten die nog niet gekend waren op moment van commercialisatie, op voorwaarde dat het bedrijf de prijs binnen redelijke grenzen houdt. Wat er concreet met de bedrijven is afgesproken, blijft echter een groot mysterie.

De sponsor? De belastingbetaler

"Wij zijn van mening dat de documenten met betrekking tot prijsafspraken en aansprakelijkheid openbaar moeten worden gemaakt", zegt Simon November, woordvoerder van de organisatie, die van mening is dat "de burgers het recht hebben om deze informatie te ontvangen, omdat niet alleen regeringen namens hen onderhandelen, maar er ook miljarden euro's overheidsgeld zijn geïnvesteerd in de ontwikkeling en productie van deze vaccins". Bovendien moet worden voorkomen dat de geheimdoenerij rond deze contracten het vertrouwen van de burgers ondermijnt, met name in de doeltreffendheid en de veiligheid van de huidige en toekomstige vaccins.

Op basis van het principe van openbaarheid van bestuur heeft Test Aankoop dan ook aan het FAGG en aan minister Vandenbroucke gevraagd om een kopie van deze contracten te bekomen alsook de adviezen van het adviescomité op basis van dewelke België beslist heeft om de contracten te onderschrijven. Het FAGG antwoordde met een weigering, terwijl de minister nooit antwoordde. De consumentenorganisatie onderzoekt daarom de middelen - waaronder juridische - die haar ter beschikking staan om de transparantie te waarborgen.