Afzien van een aankoop: een automatisch recht?
Wanneer je een aankoop of de ondertekening van een contract betreurt, heb je in theorie meestal niet het recht om daar nog op terug te keren. In de praktijk stellen heel wat handelaars in België zich evenwel soepel op. Maar soms heb je volgens de wet 14 dagen bedenktijd. Wanneer en hoe?
Concrete gevallen en advies
Doe je de aankoop binnen of binnen de verkoopruimte? Dat is een zeer belangrijke overweging omdat je alleen bedenktijd krijgt bij een aankoop buiten de verkoopruimte. Maar de omschrijving van “buiten” volgt niet noodzakelijk de logica die wij als consument hanteren.
De wet gaat er immers van uit dat de verkoop in de verkoopruimte heeft plaatsgevonden wanneer het om de plek gaat waar de handelaar zijn handelsactiviteit op "gebruikelijke" wijze beoefent. Natuurlijk kan dat de winkel zijn, maar ook een frietkraam, een kraampje op een wekelijkse markt, een seizoenwinkel (bv. in een badplaats of skistation), de gebruikelijke verkoop in een rondtrekkende vrachtwagen, regelmatige leveringen aan de woon- of werkplaats, liefdadigheidsverkopen enzovoort. Het begrip "verkoop binnen de verkoopruimte" is dus zeer ruim en ontneemt je het herroepingsrecht in meer gevallen dan je wel eens zou kunnen denken.
Plaatsen die aan de omschrijving "buiten de verkoopruimte" beantwoorden, zijn onder meer de arbeidsplaats van de koper, zijn woonplaats, de straat, openbare ruimtes, promotie-excursies die de handelaar organiseert en aankopen in de winkel wanneer de consument koopt nadat hij in de straat werd aangeklampt.
We kozen enkele concrete gevallen en leggen in detail uit wat je wel of niet kunt verwachten.
Je gaat zelf naar een winkel om er een product te kopen of in te tekenen op een dienst (bv. een gsm-abonnement), je koopt een kledingstuk bij een kraam op een wekelijkse markt, je neemt deel aan een liefdadigheidsverkoop, een product wordt wekelijks bij jou thuis geleverd enzovoort. Dat zijn allemaal verkopen die worden geacht in de verkoopruimte van de verkoper te hebben plaatsgevonden.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
De wet biedt je daar geen enkele mogelijkheid voor. Er is slechts één uitzondering, namelijk wanneer de algemene verkoopvoorwaarden (bv. in geval van een gsm-abonnement) voorzien in de mogelijkheid om te verzaken aan de aankoop. Gewoonlijk zijn daar kosten aan verbonden.
Voor het overige ben je in zo’n geval dus overgeleverd aan een eventueel commercieel gebaar vanwege de verkoper. En dat gebeurt in de praktijk wel degelijk. Heel wat handelaars aanvaarden dat je de artikelen omruilt voor een ander artikel of voor een tegoedbon. Sommige betalen je zelfs gewoon terug. Soms koppelen ze daar bepaalde voorwaarden aan: het gekochte kledingstuk in onberispelijke staat teruggeven, nog steeds voorzien van het etiket … Je moet vooral niet aarzelen om te vragen of dat mogelijk is.
Je kocht een product of tekende een contract voor een dienst op een plaats die niet de verkoopruimte van de onderneming is: bij jou thuis (thuisverkoop), op het werk, in een openbare ruimte, in het openbaar vervoer, tijdens een excursie die een bedrijf organiseert om zijn producten te promoten of in de gewone winkel van de verkoper maar nadat je op straat werd aangeklampt.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
Bij deze verkooptechniek gokt de verkoper op het feit dat je wordt overvallen en dat je daardoor minder kritisch bent. Vraag of je even mag nadenken en teken in geen geval onmiddellijk.
Maar zelfs wanneer je wel meteen zou hebben getekend, heb je 14 dagen bedenktijd om desgewenst af te zien van de aankoop.
Je kocht een product of ondertekende een contract ter gelegenheid van een beurs, een expositie, een ambachtelijke markt …
In dat geval is het niet makkelijk om te achterhalen of dat de plaats is waar de verkoper zijn activiteiten gewoonlijk uitoefent. A priori zou een eenmalige beurs, een jaarmarkt … niet als zodanig moeten worden beschouwd. Dat is alvast onze mening. Maar omdat de wetgeving vaag blijft, zou de verkoper er een andere interpretatie op na kunnen houden. Als je de zaak dan niet in der minne geregeld krijgt, blijft er geen andere oplossing over dan de zaak voor een rechter te brengen. Alleen die rechter kan bepalen of je ervan moet uitgaan dat de verkoop al dan niet werd gesloten buiten de verkoopruimte van de handelaar en of je dus al dan niet een herroepingsrecht geniet.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
Vraag aan de verkoper om op de bestelbon, het contract of de factuur duidelijk aan te geven dat je bedenktijd krijgt.
Doe je dat niet, dan hang je compleet van zijn goede wil af.
Je bent akkoord gegaan om een product te kopen nadat je werd opgebeld, je zelf hebt gebeld naar een teleshoppingbedrijf of een bestelbon hebt ingevuld van een bedrijf dat op afstand verkoopt. Kortom, je hebt de verkoper zelf niet ontmoet.
In dat geval is de verkoper verplicht om je te informeren over je recht om het contract binnen een termijn van 14 kalenderdagen te verbreken. Als hij die info mondeling geeft, moet hij het herroepingsrecht daarna hoe dan ook in een e-mail bevestigen. Als je online bij hem hebt besteld, moet het herroepingsrecht reeds op de bestelbon vermeld staan.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
Informeer de verkoper zo snel mogelijk, en in elk geval binnen 14 kalenderdagen, van je beslissing om terug te komen op de aankoop. De bewijslast ligt bij jou, dus doe dat het liefst op een manier die kan worden bewezen, bijvoorbeeld met een aangetekende brief.
Je plaatst een bestelling via internet. De wetgever heeft je in dat geval beschermd door de regel van de "dubbele klik" op te leggen.
Met de eerste klik bevestig je je bestelling. Er moet een scherm verschijnen met een gedetailleerde opgave van je bestelling (de betrokken producten, de totale prijs, de eventuele kortingen, de mogelijke betalingswijzen enzovoort). Je krijgt daarbij ook de kans om eventuele fouten te verbeteren (bv. verkeerd aantal, foute datum van aankomst in het hotel enzovoort). Op dat ogenblik kun je je bestelling dus nog wijzigen of zelfs annuleren.
De definitieve bevestiging gebeurt met de tweede klik. Vanaf dat ogenblik is het contract gesloten.
Blijf waakzaam. Sommige verkoopsites voegen standaard andere producten of diensten die jij nochtans niet hebt besteld, toe aan je mandje. Dat is verboden in de wet, maar het is toch aangeraden om alles te controleren.
Druk het e-mailbericht met de bevestiging af en bewaar het goed, samen met de algemene verkoopvoorwaarden.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
Je hebt 14 kalenderdagen bedenktijd, tenzij het gaat om heel specifieke producten waarvoor het herroepingsrecht in geen geval van toepassing is. Meer daarover onder Verkopen die je in geen geval kunt annuleren.
In dat geval bestaan er bijzondere voorwaarden. De leveranciers van gas en elektriciteit moeten specifieke verbintenissen in acht nemen die zijn opgenomen in een code van goed gedrag voor de verkoop buiten de verkoopruimte en op afstand. Dergelijke contracten worden immers overwegend op die wijze gesloten. Je vindt alle informatie in ons dossier Huis-aan-huisverkoop voor gas en elektriciteit.
Een onderneming stuurt je een product "op proef" en vraagt je om het terug te sturen indien het je niet bevalt, of om het te betalen (of je te abonneren op regelmatige verzendingen) indien je het niet terugstuurt. We noemen dat een "gedwongen verkoop". Dat is een oneerlijke handelspraktijk. Je hebt immers niets gevraagd, niets besteld en zeker niets ondertekend.
Wat te doen als je van de aankoop wilt afzien?
Volgens de wet moet je niets doen. Je hoeft dus niet te betalen voor het product en je moet het zelfs niet terugsturen.
In de praktijk bevelen we je echter aan een e-mail naar de betrokken firma te sturen om erop te wijzen dat je nooit iets hebt besteld, dat je weigert om de gevraagde factuur te betalen en dat je eist dat er een einde komt aan de verzendingen.